Festiwal Dziedzictwa Kresów już za nami

   6 sierpnia zakończyła się XIII edycja Festiwalu Dziedzictwa Kresów znanego do tej pory jako Festiwal Kultur i Kresowego Jadła. Zmiana nazwy podyktowana została potrzebą podkreślenia związku Festiwalu z prawdziwym dziedzictwem regionu i dawnych Kresów, które w wyniku przemian historycznych zostały od Polski odłączone.

   Festiwal Dziedzictwa Kresów zorganizowany został przez gminę Lubaczów wraz z Samorządem Województwa Podkarpackiego. Do współpracy zaproszono również samorządy partnerskie. W tym roku były to: Miasto Lubaczów, Miasto i Gmina Cieszanów, Miasto i Gmina Oleszyce oraz Gmina Horyniec – Zdrój.  Wyjątkowo do udziału włączyło się także miasto Jarosław.

   Tegoroczną edycję Festiwalu Dziedzictwa Kresów objęli honorowym patronatem Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Marek Kuchciński, Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej Stanisław Karczewski, Wojewoda Podkarpacki Ewa Leniart, Marszałek Województwa Podkarpackiego Władysław Ortyl, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowe Centrum Kultury.

W 2017 roku przedsięwzięcie zostało oparte o cztery główne filary.  Tematem pierwszego były  Kresy, w jego ramach odbyły się: II Ogólnopolskie Spotkanie Środowisk Kresowych pod hasłem „ Dziedzictwo Ziem Wschodnich Rzeczypospolitej – wyzwania, projekty, dokonania, i Forum „Polacy na Wschodzie”, w którym poruszane były sprawy działań polskiego parlamentu i rządu RP a także organizacji pozarządowych wobec Polaków na Wschodzie oraz ochronie dziedzictwa materialnego poza granicami kraju. W spotkaniach udział wzięli między innymi: Senator Janina Sagatowska, Przewodnicząca Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą,  Poseł na Sejm RP Anna Schmidt – Rodziewicz, Przewodnicząca Komisji Łączności z Polakami za Granicą,  Ambasador Leszek Hensel, przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych,  Dorota Janiszewska – Jakubiak , Wicedyrektor Departamentu Dziedzictwa Kulturowego MKiDN, Wojewoda Podkarpacki Ewa Leniart, Marszałek Województwa Podkarpackiego Władysław Ortyl oraz przewodniczący, prezesi i  przedstawiciele stowarzyszeń polonijnych i kresowych.  Niezwykle ważnym dla wszystkich wydarzeniem była Msza Święta Kresowa pod przewodnictwem Jego Ekscelencji Ks. Bpa Mariana Buczka, który w homilii przybliżył postać Kardynała Władysława Rubina.

   Drugi poświęcony został dziedzictwu lokalnemu. Podczas tej edycji Festiwalu Dziedzictwa Kresów, obchodziliśmy jubileusz 300 -  lecia powstania huty szkła kryształowego, założonej przez hetmana Adama Mikołaja Sieniawskiego w starostwie lubaczowskim. Z tej okazji w  Muzeum Kresów w Lubaczowie odbyła się konferencja „ Huta Kryształowa 1717 – koniec wieku XVIII”, poświęcona historii i cennym pamiątkom po manufakturze, która na swoje czasy wytwarzała niezwykłe dzieła sztuki, bogato zdobione herbami oraz ornamentami. 

   Trzeci odnosił się do kultury i sztuki Kresów, w ramach którego odbyły się: spotkania z profesorem Jerzym Bralczykiem i kompozytorem Krzesimirem Dębskim, koncerty muzyków Filharmonii Podkarpackiej, wystawa „ Czas przeszły dokonany? Miejscowości dawnego województwa lwowskiego na starych pocztówkach (1900 – 1939) ze zbiorów Sławomira Roga i Lecha Brzuski, monodram „Pierwsza lepsza czyli nauka zbawienna” w wykonaniu Wiktora  Lafarowicza z Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie oraz  spektakl „Trzy po trzy” teatru Fredreum z Przemyśla. Ogromnym zainteresowaniem cieszyły się warsztaty folklorystyczne zorganizowane w Gorajcu, Baszni Dolnej  i Horyńcu – Zdroju.  Nie zabrakło również prezentacji znawcy kresów Tomasza Kuby Kozłowskiego z domu Spotkań z Historią. Uczestnicy Festiwalu mogli uczestniczyć w projekcjach filmów dokumentalnych w ramach Kina Kresowego, a także spotkać się  z reżyserami Iourim Goroulevem i Maciejem Wojciechowskim. Ogromnym zainteresowaniem cieszyły się występy zespołów ludowych w horynieckim Parku Zdrojowym.

   Przez jeden dzień 30 lipca lubaczowski rynek przeniósł się do lat 20 i 30 XX wieku. Goście Festiwalu mogli przejechać się bryczką, obejrzeć wystawę rowerów i pamiątek kolarskich,  a także zobaczyć pokaz jazdy na zabytkowych bicyklach. Spora grupa uczestników wzięła  udział w konkursie na najpiękniejsze przebranie z epoki. Uczestnicy Festiwalu wysłuchali szlagierów z dawnych lat w wykonaniu wokalistów i orkiestry z Filharmonii Podkarpackiej. Imprezie towarzyszyły pokazy iluzji, żonglerki, kuglarstwa, występy kapel podwórkowych i teatru ulicznego Teatr Nikoli z Krakowa.

   Najważniejszym okazał się  finał Festiwalu Dziedzictwa Kresów. Na dużym, wydzielonym placu w Baszni Dolnej bawiło się razem około 10 tys. osób. Na scenie wystąpiły zespoły  folklorystyczne Kapela Grodzieńska z Białorusi, Zespół Vinancan ze Słowacji, Zespół Pieśni i Tańca Kresy, Zespół Śpiewaczy Niespodzianka, Maciejowa Kapela, Kapela Tońko z Dynowa. Na zakończenie dla festiwalowej publiczności zaśpiewała Sylwia Grzeszczak. Koncertom towarzyszyły degustacje potraw regionalnych, pokazy rękodzieła, a także giełda staroci. Ogromnym zainteresowaniem cieszyło się miasteczko manufaktury szkła przygotowane przez Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie, gdzie można było na żywo zobaczyć metodę wytwarzania przedmiotów z tego tworzywa.

   Jednym z najważniejszych elementów tegorocznego finału Festiwalu Dziedzictwa Kresów, który odbył się 6 sierpnia w Baszni Dolnej jak co roku były konkursy kulinarne cieszące się ogromnym zainteresowaniem. Pierwszy konkurs pod nazwą „Kresowe Jadło”, finansowany ze środków Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich zorganizowany został przez Marszałka Województwo Podkarpackiego i Wójta Gminy Lubaczów, a współorganizatorem było Centrum Kulturalne w Przemyślu. Celem konkursu było kultywowanie tradycji kulinarnych Kresów Wschodnich oraz przypomnienie przepisów tradycyjnych potraw kuchni kresowej, dziś często już zapomnianej. Dodatkowo swoje stoiska promocyjne prezentowali producenci tradycyjnej żywności zorganizowani w ramach Kulinarnego Szlaku Wschodniej Polski. W cyklu „Gotowanie z Gwiazdą” wystąpił Mateusz Gessler.

   Organizatorami drugiego konkursu pn. „Najlepsza potrawa regionalna na bazie miodu” była Gmina Lubaczów oraz Agencja Rynku Rolnego Oddział Terenowy w Rzeszowie. Dania konkursowe przygotowane były z wykorzystaniem podkarpackiego miodu spadziowego, lubaczowskiego miodu wielokwiatowego leśnego lub lubaczowskiego miodu lipowego.

   Tegoroczna edycja charakteryzowała się wyjątkowo licznym udziałem uczestników biorących udział w konkursie - łącznie 42 podmioty. Do oceny konkursowej przygotowano potrawy nawiązujące do tradycyjnej kuchni Kresów. Na szczególną uwagę zasługiwały dania związane z realiami przeszłych dekad, jak np. dania kuchni lwowskich i potrawy codzienne. Wystawcy przygotowali swoje stanowiska z należytą starannością, gdzie prezentowano również zwyczajowe napoje i inne dania regionalne.

Konkurs kulinarny „Kresowe Jadło” przeprowadzony został w dwóch kategoriach:

    kategoria A – Koła Gospodyń Wiejskich, Stowarzyszenia

    kategoria B - podmioty prowadzące działalność gastronomiczną (restauracje)

   Oceny potraw dokonała Kapituła Konkursowa powołana przez organizatorów w składzie:

Mateusz Gessler – polski kucharz i restaurator, juror polskiej edycji programu Master Chef Junior, Mieczysław Czytajło – Akademia Dziedzictwa Kresów, Henryk Dumin - etnolog, badacz tradycji kulturalnych oraz Krzysztof Zieliński - regionalista, autor szeregu książek i artykułów dotyczących dziedzictwa kulturowego Podkarpacia i obszarów Pogranicza oraz tradycji kulinarnej regionu. Kapituła Konkursowa po degustacji każdego dania przyznawała punkty biorąc pod uwagę smak potrawy, związek z tradycją kresową a także estetykę i sposób prezentacji. Dania na bazie miodu kosztowała i oceniała Kapituła Konkursowa z udziałem Pana Mariusza Trojaka - Zastępcy Dyrektora Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego w Rzeszowie, Pana Damiana Przedzionkowskiego z Agencji Rynku Rolnego Oddziału Terenowego w Rzeszowie oraz Pani Magdaleny Joniec z Powiatowego Zespołu Doradztwa Rolniczego w Lubaczowie.

Wyniki konkursu „Kresowe Jadło”:

    I miejsce - Koło Gospodyń Wiejskich Oleszyce za potrawę: Jarskie gołąbki z kaszą jaglaną i kurkami,

    II miejsce - Koło Gospodyń Wiejskich Krowica Lasowa za potrawę: Jagnięcina ze smażoną kapustą i ziemniakami,

    III miejsce - Koło Gospodyń wiejskich nr 2 Nowa Wieś za potrawę: Pasztet dworski galicyjski z mięs mieszanych z borowikami.

Wyróżnienia otrzymali:

    Koło Gospodyń Wiejskich Lisie Jamy

    Koło Gospodyń Wiejskich Opaka

    Koło Gospodyń Wiejskich Krowica Hołodowska

    Koło Gospodyń Wiejskich Dziewięcierz

    Koło Gospodyń Wiejskich Zalesie

    Stowarzyszenie „Pszczółki Roztoczańskie”

    Stowarzyszenie „Kobiety Razem”

Kategoria B:

    I miejsce - Restauracja „Przysmaki tatarskie” za potrawę: Fyrsztyk tatarski

Wyróżnienie otrzymała Spółdzielnia Socjalna „Wspólna” za Miks kresowych pierogów.

Wyniki konkursu „Najlepsza potrawa regionalna na bazie miodu”:

    I miejsce - Koło Gospodyń Wiejskich Lisie Jamy za potrawę: Golonka z indyka w musztardzie i miodzie na kapuście zasmażanej,

    II miejsce - Koło Gospodyń Wiejskich Ubrodowice za potrawę: Żeberka doprawiane miodem,

    III miejsce - Koło Gospodyń Wiejskich Załuże za potrawę: Piernik drożdżowy.

  Zgodnie z regulaminem w przypadku obu konkursów Kapituła Konkursowa przyznała cenne nagrody (chłodziarko-zamrażarki, zmywarki, termosy do żywności), wyróżnienia oraz pamiątkowe dyplomy.  Wszystkim laureatom serdecznie gratulujemy i zapraszamy do wzięcia udziału w konkursach kulinarnych w przyszłym roku.

   Na kolejną XIV edycję Festiwalu Dziedzictwa Kresów zapraszamy za rok.

Galeria zdjęć z konkursu:

https://festiwalkresow.pl/index.php/2017/08/07/konkurs-kulinarny-zdjecia/  

Więcej zdjęć z tegorocznego Festiwalu  na stronie:

https://festiwalkresow.pl/index.php/category/galeria/